KIŞ ÇAYLARI VE FİZYOLOJİK ETKİLERİ
Öz
Kış, gün ışığının azalması ve sıcaklıkların düşmesi nedeniyle hareket ve terlemenin yavaşladığı, terleme ve harekete dayalı detoks mekanizmalarının azaldığı bir dönemdir. Normal koşullarda vücudu tahrip eden serbest radikaller ve bunların etkilerini gidermeye çalışan antioksidan maddeler arasındaki denge, mevsimsel koşullara bağlı olarak bozulabilmekte, oksidatif stres ve immun yetmezliklere bağlı problemler yaşanabilmektedir. Antioksidan bitkilerin fizyolojik homeostaz amaçlı kullanım formlarından birisi bitkisel çaylardır. Akdeniz habitatında zencefil, nane, tarçın, limon otu, melisa, ekinezya, adaçayı, dağ çayı, papatya, böğürtlen, ahududu, kızılcık, kuşburnu, sarı kantaron, karamürver çayları, portakal, greyfurt, havuç, kayısı, şeftali, kırmızı erik, yaban mersini gibi tıbbi aromatik bitkilerin çayları özellikle kış aylarında daha yoğun kullanılmaktadır. Binlerce yıllık folklorik yaşamda ve tedavi modellerinde de bu böyledir. Bütün bu bitkilere ait çaylara ait farkındalığa rağmen, siyah ve yeşil çayın kışa uyumlu metabolizma ve zinde yaşam için katkılarına ilişkin bilgi ve kullanım yetersizdir. Çay, içerdiği antioksidan polifenoller, özellikle flavoneller (kateşinler), flavonel glikozidler ve gallik asit türevi tanenler yanı sıra enzimler, alkaloidler, azotlu bileşikler, pektik maddeler, vitaminler, mineraller ve uçucu maddelerin zenginliği nedeniyle kış için en uygun içeceklerdir. Çay bitkisi Camellia sinensis'ten üretilen siyah çay, yeşil çay ve beyaz çay bu yönüyle öncelenmesi gereken kış çayı formlarıdır. İçerdiği polifenoller, antosiyaninler, karotenoidler, resveratrol, quarsetin ve elagik asit gibi fitokimyasallar nedeniyle özendirilmesi gereken içeceklerden bir diğeri de üzüm çayıdır. Bu derleme, kışa uyumda ve hücre hasarı ile hastalıklara karşı savunmada fonksiyonel birer fitoterapik ürün olan tıbbi ıtri bitkilerin çaylarının özelliklerini, içerdikleri fitokimyasalların etki ve rollerini ele almaktadır.
Anahtar Kelimeler
Kış çayları, bitkisel çaylar, antioksidan güvenliği, fitokimyasallar, tıbbi ve ıtri bitkiler.
Refback'ler
- Şu halde refbacks yoktur.